دگزامتازون

دگزامتازون چیست؟
دگزامتازون دارویی از خانواده کورتیکواستروئیدها (کورتون ها) می باشد که به صورت خوراکی و تزریقی استفاده می‌شود.
کورتیکواستروئیدها به صورت طبیعی در بدن تولید می شوند تا به حفظ سلامتی کمک نمایند. مصرف کورتیکواستروئیدها به صورت دارو در بیماری های التهابی و خود ایمنی به بدن کمک می کند تا این شرایط را بهتر پشت سر بگذارد و علائم بیماری و التهاب را برطرف نماید.
استروئیدهای خوراکی در درمان طیف گسترده ای از بیماری ها استفاده می شوند. به طور مثال در بیماری های التهابی روده( کرون و سندروم روده تحریک پذیر )، بیماری های خود ایمنی (مانند لوپوس)، بیماری‌های مفصلی و ماهیچه ای(مانند روماتوئید آرتریت)و حساسیت‌ها کاربرد دارند. دگزامتازون همچنین در درمان برخی سرطان ها و در افرادی که درمان تسکینی دریافت می‌نمایند نیز تجویز می‌گردد. در کودکان نیز در برخی مشکلات تنفسی این دارو تجویز می‌شود. علاوه بر کاربرد درمانی، دگزامتازون در برخی موارد کاربرد تشخیصی نیز دارد. به طور مثال در تشخیص بیماری کوشینگ (نوعی اختلال غدد فوق کلیوی) از دگزامتازون استفاده می شود.

پیش از شروع مصرف دگزامتازون
-در صورتی که فشار خون بالایی دارید، پزشک را در جریان قرار دهید.
-در صورت سابقه ی حمله ی قلبی یا هرگونه ناراحتی قلبی-عروقی و نارسایی کبدی یا کلیوی حتما پزشک را مطلع نمایید.
-در صورت سابقه ی خانوادگی دیابت یا بیماری چشمی گلوکوم( آب سیاه )پزشک را در جریان قرار دهید.
-در صورت ابتلا به هرگونه اختلال ذهنی به پزشک اطلاع دهید.
-چنانچه مبتلا به اختلالات تیروئید، پوکی استخوان ،صرع و اختلالات عضلانی( مانند میاستنی گراویس)، زخم معده و بیماری های روده ای می باشید، پزشک را در جریان قرار دهید.
-چنانچه باردار یا شیرده می باشید و یا تصمیم به بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید. برخی استروئیدهای خوراکی از جمله دگزامتازون را میتوان در دوران شیردهی تجویز نمود با این حال بهتر است پزشک شرایط مادر و کودک را برای مصرف دارو ارزیابی نماید.
-در صورتی که در زمان شروع درمان با این دارو مبتلا به عفونت خاصی می باشید، حتما پزشک را در جریان قرار دهید.
-چنانچه سابقه بیماری های انعقادی و تشکیل لخته های خون در عروق خود را دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
-سابقه ی هر گونه واکسیناسیون در چند ماه اخیر را به پزشک خود اعلام نمایید.
-لیست کاملی از کلیه داروها، فرآورده های مکمل و گیاهی مصرفی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.
-در صورت سابقه ی حساسیت به دگزامتازون یا سایر داروهای استروئیدی(مانند بتامتازون پردنیزولون ، متیل پردنیزولون، تریامسینولون، فلودروکورتیزون …)یا در صورت درد عضلانی شدید پس از دریافت این داروها پزشک را در جریان قرار دهید.

نحوه صحیح مصرف دگزامتازون
-دگزامتازون را دقیقا به مقداری که پزشک برای شما تجویز نموده است مصرف نمایید با توجه به علت تجویز دارو و شرایط بیمار، ممکن است مصرف دارو به صورت تک دوز یا برای دوره ی درمانی طولانی تر تجویز گردد.
-در صورتی که دارو به صورت تک دوز تجویز شده باشد، پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی آن را مصرف نمایید. در صورتی که دگزامتازون برای دوره ی درمانی طولانی تر تجویز شده باشد، به طور معمول مصرف آن به صورت یک مرتبه در روز پس از صبحانه میباشد. با این حال در برخی موارد همچون تشخیص سندروم کوشینگ و اختلالات غدد فوق کلیوی مصرف این دارو شب ها پیش از خواب توصیه می‌شود.
-دگزامتازون خوراکی را همراه با یک وعده غذایی سبک و یک لیوان آب مصرف نمایید.
-در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری دارو را با یک وعده غذای سبک مصرف نمایید. چنانچه مصرف دارو را یک روز کامل فراموش نمودید، از مصرف نوبت فراموش شده خودداری نموده و نوبت بعدی را طبق روال سابق مصرف نمایید و از دو برابر نمودن مقدار مصرفی دارو در یک نوبت خودداری کنید.
-مصرف این دارو را تا زمانی که پزشک برای شما تجویز نموده است ادامه دهید. در صورتی که دگزامتازون را بیش از سه هفته مصرف کرده باشید، قطع ناگهانی دارو می‌تواند عوارض جدی در بر داشته باشد.به همین دلیل لازم است قطع مصرف این دارو به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک انجام گیرد.

توصیه ها
-در صورتی که مدت دوره درمان شما با این دارو بیش از سه هفته می باشد، پیشنهاد می‌شود کارتی تهیه نمایید و در آن مصرف این دارو به همراه مقدار و مدت زمان مصرف و نوع بیماری خود را بنویسید و این کارت را در وسایل شخصی خود همیشه همراهتان داشته باشید. این کار کمک می نماید تا در صورت بروز حوادث و اتفاقات غیر مترقبه، اقدامات مناسب تری برای شما انجام شود.
-در صورتی که قرار است تحت عمل جراحی، اقدامات دندانپزشکی و یا آزمایشات بالینی خاصی قرار بگیرید، حتما پزشک درمانگر خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید تا در صورت لزوم تغییرات لازم در مقدار مصرف دارو اعمال شود.
-در مدت درمان با این دارو لازم است تحت نظر بمانید و به صورت منظم و دوره ای به پزشک مراجعه نمایید تا روند درمان و بهبودی شما را ارزیابی نماید و آزمایشات و بررسی‌های لازم را انجام دهد ‏و عوارض ناخواسته ي دارويي را در صورت وقوع، مديريت نمايد.
-دگزامتازون سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می کند به همین خاطر در صورت احساس علائم هرگونه بیماری (حتی علائم سرماخوردگی)، لازم است به پزشک مراجعه نمایید. همچنین جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری های مسری، در این مدت بهداشت فردی را بیشتر رعایت کنید و تا حد امکان از تماس نزدیک با افراد بیمار بپرهیزید.
-استفاده از برخی واکسن ها در مدت درمان با دگزامتازون نامناسب می باشد. به همین خاطر در صورت نیاز به هرگونه واکسیناسیون پزشک یا مسئول مربوطه را در جریان مصرف داروهای استروئیدی از جمله دگزامتازون قرار دهید.
-پیش از خرید هرگونه دارو داروساز را در جریان مصرف دگزامتازون قرار دهید تا از مناسب بودن مصرف همزمان داروی جدید با این دارو اطمینان حاصل نمایید.
-از مصرف این دارو بدون تجویز پزشک و جهت بهبود علائم عفونت ها و سرماخوردگی ها جدا خودداری نمایید. اگرچه مصرف این دارو در بعضی شرایط نجات دهنده و ضروری می باشد، اما مصرف بیش از حد یا غیر ضروری آن عوارض بسیاری در پی دارد تا جایی که می تواند علائم بیماری اصلی را به صورت موقت از بین ببرد و باعث پیشرفت بیماری به صورت خاموش و پنهانی گردد که این امر تبعات زیادی در پی دارد.

عوارض ناخواسته دارویی دگزامتازون
-علیرغم اینکه مصرف این دارو در مواقع لزوم بسیار مفید و حتی حیات بخش می باشد، اما با توجه به اثری که بر روی سیستم ایمنی بدن می‌گذارد می‌تواند عوارض ناخواسته نیز در بر داشته باشد.با این حال در شرایطی که پزشک تشخیص می‌دهد ،فواید مصرف دارو از عوارض آن بیشتر می باشد و اگربیمارتحت نظر پزشک باشد، می‌ توان عوارض دارویی را نیز به موقع مدیریت کرد.
-عوارض گوارشی از جمله درد شکمی، سوء هاضمه و تهوع ممکن است با مصرف این دارو ایجاد شود.مصرف دارو همراه یا پس از وعده غذایی سبک و پرهیز از غذاهای پرچرب و پر ادویه، می‌تواند از وقوع آنها پیشگیری نماید با این حال در صورت مشاهده ی استفراغ یا مدفوع خونی حتما به پزشک مراجعه نمایید.
-ضعف عضلانی یا احساس خستگی خصوصاً در مصرف طولانی مدت از عوارض شایع مصرف استروئید ها می باشد. لذا تا زمانی که اثرات دارو با قیست، از رانندگی و کار با ابزارهای خطرناک خودداری نمایید.
-در صورت تغییر در خلق و خو (خصوصاً در ابتدای درمان با دگزامتازون)و در صورتی که احساس گیجی یا زودرنجی و اضطراب آزارتان می دهد حتما به پزشک مراجعه نمایید.
-در صورت بروز اختلال در خواب، سردرد، افزایش وزن و اختلال در قاعدگی با پزشک خود مشورت نمایید.
-مصرف دگزامتازون بدن را بیش از پیش مستعد عفونت می‌نماید. به همین دلیل لازم است بهداشت فردی را بیشتر رعایت نمایید و در صورت بروز علائم عفونت (گلو درد،تب و..) به پزشک مراجعه نمایید.
-مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها می‌تواند عوارض بیشتری در بر داشته باشد به همین خاطر لازم است بیمار در مدت درمان تحت نظر پزشک باشد و بررسی های لازم جهت کنترل عوارض توسط پزشک به صورت منظم انجام گیرد.
-مصرف طولانی مدت دگزامتازون بر روی استحکام استخوان ها اثر می گذارد به همین‌خاطر سنجش تراکم استخوان در بیماران بسیار حائز اهمیت می باشد و در صورت بروز پوکی استخوان، لازم است درمان‌های لازم شروع شود و بیمار در فعالیت‌های بدنی و ورزشی احتیاط بیشتری نماید.

داروهای مرتبط با دگزامتازون
سلکوکسیب
آموکسی سیلین
مترونیدازول
متوکاربامول
پنی سیلین 633
استامینوفن
سرم قندی نمکی
گاباپنتین
پرگابالین
بکلوفن
تیزانیدین
نوروبیون
آلفن ایکس ال